KONU: Dolaşım Sistemi
Dolaşım sistemi hücrelere gerekli olan besin ve oksijeni taşır, oluşan atık maddeleri de uzaklaştıran sistemdir. Dolaşım sistemi kalp, kan ve damarlar olmak üzere üç kısımdır.
A- Kalp
 |
| Kalbin Yapısı |
Kalp kanın pompalanmasını sağlar.
Kalp dört odacıklıdır.
Üsttekilere kulakcık, alttakilere karıncık denir.
Kan toplardamarla kulakcıklara gelir.
Karıncıklar da atardamar ile kanın pompalandığı yerdir.
Kalbin sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur.
Kulakcıklar ile karıncıklar arasında kapakcıklar bulunur.
 |
| Kalbin Çalışması |
B- Damarlar
Atardamar, toplardamar ve kılcal damar olmak üzere üç çeşittir.
Atardamar
Kanı kalpten taşıyan damarlardır. Kalınlığı fazladır. Kan basıncı ve akış hızı fazladır. Akciğer atardamarı hariç temiz kan taşır. En büyük atardamar aorttur.
Toplardamar
Kanı kalbe taşıyan damarlardır. Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşır. Kan akış hızı atardamardan yavaş, kılcal damardan hızlıdır. Kan basıncı en düşük damardır.
Kılcal damar
Atardamar ile kılcal damar arasında yer alır. Hücrelerle madde alış-verişinin yapılmasını sağlar. Kan basıncı toplardamardan fazladır. Akış hızı en yavaş damardır.
C- Kan
Kan hücreleri ve kan plazması olarak iki kısımdır. Yetişkin bir insanda 5 litre kan bulunur. Kanın yaklaşık %55'i kan plazması, %45'i kan hücreleridir.
Kan plazması
%90'ı sudur. %10'u besinler (Protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, mineral), artık maddeler, hormonlar bulunur.
Kan hücreleri
Alyuvar
Kana kırmızı renk verir. İçerisinde hemoglobin bulunur. Oksijen ve karbondioksit taşınmasını sağlar. Kırmızı kemik iliği, dalak ve karaciğerde üretilir. Üretildiğinde çekirdeği vardır, zamanla çekirdeği kaybolur.
Akyuvar
Vücudu mikroplara karşı korur. Kırmızı kemik iliğinde, lenf düğümlerinde üretilir. Çekirdekli ve beyaz renklidir.
Kan pulcukları
Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Çekirdeksiz ve çok küçüktür. Kırmızı kemik iliğinde üretilir.
Büyük kan dolaşımında kan, kalp ile vücut arasında dolaşır.
Kalbin sol karıncığından aort atar damarı ile çıkan temiz kan bütün vücuda dağılır.Hücrelere besin ve oksijen taşınır.
Hücrelerde oluşan atıklar ve karbondioksit kana geçerek kan kirlenir.
Alt ve üst ana toplardamarla kalbin sağ kulakçığına gelir.
Küçük kan dolaşımında kan, kalp ile akciğer arasında dolaşır.
Kalbin sağ karıncığındaki kirli kan akciğer atardamarı ile akciğere taşınır.
Akciğerde temizlenir. (Karbondioksit verilerek, oksijence zenginleşir.)
Temiz kan kalbin sol kulakçığına gelir.
Kanın görevi kısaca taşımacılık yapmaktır. Ancak bunun yanında diğer görevleri de vardır.
1. Vücut hücrelerinin ihtiyaç duyduğu besin ve oksijeni taşır. (Oksijen alyuvarda, besin kan plazmasında taşınır)
2. Vücut hücrelerinde oluşan atık maddelerin taşınmasını sağlar.(Karbondioksit alyuvar, diğer atıklar kan plazmasında taşınır.)
3. Yaralanan organlarda pıhtılaşarak, kan kaybını önler. (Kan pulcukları sağlar)
4. Vücuda giren mikroplara karşı savunmayı sağlar. (Akyuvarlar sağlar)
Dolaşım sistemi hastalıkları ve oluşma nedenleri aşağıda kısaca belirtilmiştir.
Akyuvar
Vücudu mikroplara karşı korur. Kırmızı kemik iliğinde, lenf düğümlerinde üretilir. Çekirdekli ve beyaz renklidir.
Kan pulcukları
Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Çekirdeksiz ve çok küçüktür. Kırmızı kemik iliğinde üretilir.
Büyük kan dolaşımı
Büyük kan dolaşımında kan, kalp ile vücut arasında dolaşır.
Kalbin sol karıncığından aort atar damarı ile çıkan temiz kan bütün vücuda dağılır.Hücrelere besin ve oksijen taşınır.
Hücrelerde oluşan atıklar ve karbondioksit kana geçerek kan kirlenir.
Alt ve üst ana toplardamarla kalbin sağ kulakçığına gelir.
 |
| Kan Dolaşımı |
Küçük kan dolaşımı
Küçük kan dolaşımında kan, kalp ile akciğer arasında dolaşır.
Kalbin sağ karıncığındaki kirli kan akciğer atardamarı ile akciğere taşınır.
Akciğerde temizlenir. (Karbondioksit verilerek, oksijence zenginleşir.)
Temiz kan kalbin sol kulakçığına gelir.
Kanın Görevleri
Kanın görevi kısaca taşımacılık yapmaktır. Ancak bunun yanında diğer görevleri de vardır.
1. Vücut hücrelerinin ihtiyaç duyduğu besin ve oksijeni taşır. (Oksijen alyuvarda, besin kan plazmasında taşınır)
2. Vücut hücrelerinde oluşan atık maddelerin taşınmasını sağlar.(Karbondioksit alyuvar, diğer atıklar kan plazmasında taşınır.)
3. Yaralanan organlarda pıhtılaşarak, kan kaybını önler. (Kan pulcukları sağlar)
4. Vücuda giren mikroplara karşı savunmayı sağlar. (Akyuvarlar sağlar)
D- Dolaşım Sisteminin Sağlığı
- Yeterli ve dengeli beslenilmelidir.
- Hazır ve kızartılmış gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Sigara gibi zararlı alışkanlıklar damar tıkanıklığına neden olmaktadır.
- Dar elbiselerin giyilmesi kan dolaşımını zorlaştırır.
- Katı yağlar damar tıkanıklığına neden olmaktadır.
- Düzenli egzersiz yapılmalıdır, hareketsiz yaşam kalp ve damarı olumsuz etkiler.
- Aşırı stresten uzak durulmalıdır.
- Aşırı kilo almaktan kaçınılmalıdır.
- Temiz hava alınmalıdır.
E- Dolaşım Sistemi Hastalıkları
Dolaşım sistemi hastalıkları ve oluşma nedenleri aşağıda kısaca belirtilmiştir.
| Hastalığın Adı | Oluşma nedeni |
| Kalp yetmezliği | Kalbin kanı pompalayamaması |
| Yüksek tansiyon | Kan basıncının fazla olması |
| Lösemi (Kan Kanseri) | Kan hücrelerinin aşırı çoğalması |
| Hemofili | Yaralanma durumunda kanın pıhtılaşmaması |
| AIDS (Eyds) | Hiv virüsünün akyuvarları tahrip etmesi |
| Anemi (Kansızlık) | Kandaki alyuvar sayısının az olması |
| Damar sertliği | Damarların içerisinde yağ birikmesi |
| Varis | Toplar damarın yapısının bozularak genişlemesi |
| Kalp krizi | Kalbi besleyen damarların tıkanması |
| Bürger | Bacak ve koldaki atardamarların iltihaplanması |
| Lenfoma | Lenf düğümlerinde oluşan kanser |
| Aritmi | Kalbi ritmindeki düzensizlik |
| Hemeroid (Basur) | Anüsdeki toplar damarların genişlemesi |
| Damar Tıkanıklığı | Damarların içten daralması |
| Kalp romatizması | Kalp kapaklarının iltihaplanması |
| Hepatit | Karaciğerin iltihaplanması |
| Tetanos, kuduz, sıtma | Dışarıdan alınan mikropların dolaşım sistemi ile vücuda yayılması |
kaynak: www.fenbilim.net
Yorumlar
Yorum Gönder